Zamki krzyżackie nad terenami nad Wisłą z uwagi na swoją barwną historię i znaną wszystkim „Trylogię” stały się niejako obowiązkowym punktem dla różnego rodzaju grup turystycznych oraz wycieczek szkolnych, choć nie poprzestając na nich. Oryginalne, niemal wyjęte ze średniowiecza budowle (często ruiny!) stały się znakiem rozpoznawczym pasjonatów dawnej kultury, eventów i gier fantasy a także obcokrajowców pragnąc na własne oczy przyjrzeć się oryginalnym strukturom.
Choć w Bydgoszczy nie przetrwał zamek ani jego ruiny, to bydgoszczanie bez problemu znajdą ciekawe zamczyska w okolicy, na Kujaw i nieco dalej.
Poznajmy zatem takie oto zamki krzyżackie, które mogą warte być odwiedzenia w najbliższe wakacje, jeśli jeszcze tam nie byliście.
1. Zamek w Toruniu:
a). położenie – województwo kujawsko-pomorskie; na wschód od Bydgoszczy.
b). powstanie – 2 połowa XIII wieku-1 połowa XIV; zniszczony w 1454 roku przez mieszczan toruńskich.
c). charakterystyka – zbudowany na planie zbliżonym do podkowy, złożony z zamku właściwego, międzymurza oraz przedzamcza; na dziedzińcu wolno stojąca, potężna wieża, zabudowania przylegające do murów obwodowych; obecnie w ruinie (zachowały się fragmenty murów i młyna zamkowego oraz gdanisko z dwuarkadowym gankiem).
2. Zamek w Świeciu:
a). położenie – województwo kujawsko-pomorskie; na północ od Torunia, nad Wisłą.
b). powstanie – XIV wiek; zniszczony przez powódź w 1858 roku.
c). charakterystyka – 4 skrzydłowa budowla z 4 cylindrycznymi wieżami na narożach i dziedzińcem wewnętrznym; całość otoczona murami z bramą prowadzącą na przedzamcze; obecnie w ruinie (ocalały fragmenty murów i wieża o wysokości prawie 35 metrów).
3. Zamek w Szymbarku:
a). położenie – województwo warmińsko-mazurskie; na zachód od Olsztyna.
b). powstanie – XIV wiek; poważnie zniszczony podczas wojny 13-letniej, odbudowany, ponownie zniszczony w 1945 roku.
c). charakterystyka – zbudowany na planie prostokąta otoczonego murem z 12 basztami (4 na narożach i po 2 w każdym skrzydle murów), z budynkiem mieszkalnym od strony zachodniej i ufortyfikowaną bramą od wschodu; obecnie w ruinie.
4. Zamek w Rogoźnie:
a). położenie – województwo kujawsko-pomorskie; na północ od Torunia.
b). powstanie – XIII wiek; zniszczony podczas najazdu szwedzkiego w 1628 roku, w większości rozebrany w XVIII wieku przez Prusaków.
c). charakterystyka – składał się z Zamku Górnego, Zamku Średniego oraz rozległego przedzamcza, pod względem powierzchni należał do największych w państwie krzyżackim (miał 7 bram, 22 wieże i 2 kaplice); obecnie w ruinie (pozostały 2 baszty Zamku Średniego, wieża bramna, mury licujące fosę oraz mury obronne).
5. Zamek w Brodnicy:
a). położenie – województwo kujawsko-pomorskie; na północny wschód od Torunia.
b). powstanie – początek XIV wiek (na bazie drewniano-ziemnych umocnień z XIII wieku); zburzony w 1787 roku.
c). charakterystyka – zbudowany na planie kwadratu, z małym dziedzińcem wewnętrznym, z basztami na 3 narożach i wieżą główną na czwartym narożu oraz dwuczłonowym przedzamczem; obecnie w ruinie (zachowała się wieża głównie z fragmentem bramy oraz część gotyckich piwnic); organizuje się spektakle i inscenizacje historyczne, turnieje rycerskie, zjazdy, bankiety, naukę strzelania z kusz i hakownic, koncerty muzyki dawnej itp.).
6. Zamek w Gniewie:
a). położenie – województwo pomorskie; na południe od Gdańska, nad Wisłą.
b). powstanie – przełom XIII i XIV wieku; wielokrotnie przebudowywany, około 1922 roku zniszczony przez pożar, odbudowany w latach 1968-1974 i od 1992 roku.
c). charakterystyka – 4-skrzydłowy, z małym dziedzińcem wewnętrznym oraz wieżyczkami na 3 narożach i główną wieżą na czwartym narożu, usytuowany pośrodku rozległego przedzamcza; siedziba wielu organizacji, między innymi bractwa rycerskiego; muzeum; organizuje się spektakle i inscenizacje historyczne, turnieje rycerskie, zjazdy, konferencje, bankiety itp.
7. Zamek w Radzyniu Chełmińskim:
a). położenie – województwo kujawsko-pomorskie; na północny wschód od Torunia.
b). powstanie – przełom XIII i XIV wieku; zniszczony podczas najazdów szwedzkich w XVII wieku.
c). charakterystyka – 4 skrzydłowy, z niewielkim dziedzińcem z wolno stojącą, potężną wieżą oraz mniejszymi wieżami na narożach; brama główna poprzedzona jest silnie obwarowanym podzamczem; obecnie w ruinie (zachowane między innymi części murów z 2 basztami narożnymi i bramą wjazdową, fundamenty wieże, piwnice); uważany za arcydzieło krzyżackiej sztuki militarnej; znajduje się w nim muzeum.
8. Zamek w Golubiu-Dobrzyniu:
a). położenie – województwo kujawsko-pomorskie; na wschód od Torunia.
b). powstanie – XIV wiek, przebudowany na początku XVII wieku przez Annę Wazównę.
c). charakterystyka – zbudowany na planie prostokąta otoczonego budynkami, z wieżami przy narożach (główna wieża znajduje się przy narożniku zachodnim); obecnie utrzymany w stylu renesansowym, z murami zwieńczonymi attyką; muzeum; organizuje się tu międzynarodowe turnieje rycerskie i krasomówcze, spektakle, konferencje, bankiety, słynne bale sylwestrowe itp.
9. Zamek w Kwidzynie:
a). położenie – województwo pomorskie, na południowy wschód od Gdańska.
b). powstanie – początek XIV wieku, między 1320 a 1330-1355 dobudowano katedrę; w 1798 roku częściowo rozebrany; w latach 1855-1875 rekonstruowany.
c). charakterystyka – zespół zamkowo-katedralny zbudowany na planie kwadratu, z 3 narożnymi wieżami; czwarta z wież pełniła jednocześnie funkcję dzwonnicy katedry; na najwyższej kondygnacji budynki miały chodniki obronne; ocalały skrzydła północne i zachodnie, wieża studzienna oraz latrynowa, tzw. gdanisko; muzeum.
10. Zamek w Malborku:
a). położenie – województwo pomorskie; na południowy wschód od Gdańska, nad Nogatem.
b). powstanie – koniec XIII wieku, w XIV wieku rozbudowywany; zdewastowany na przełomie XVIII i XIX wieku, zrekonstruowany w latach 1882-1921; zniszczony podczas II wojny światowej, po wojnie odbudowany.
c). charakterystyka – trójczłonowy (Zamek Wysoki będący siedzibą konwentu, Zamek Średni pełniący funkcje reprezentacyjne oraz Zamek Niski tworzący zaplecze gospodarcze); potężny, otoczony wysokimi, grubymi na 4,5 metra murami obronnymi; dawna stolica państwa zakonnego; znajduje się tu muzeum; wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO.
11. Zamek w Nidzicy:
a). położenie – województwo warmińsko-mazurskie; na południe od Olsztyna.
b). powstanie – w latach 1370-1400, na początku XVI wieku przebudowany; zniszczony podczas II wojny światowej, 1949-1965 częściowo zrekonstruowany.
c). charakterystyka – zbudowany na planie prostokąta, wzdłuż krótszego boku z wielkim budynkiem mieszkalnym pokrytym dwuspadowym dachem, a po przeciwległej stronie budynkiem bramnym z 2 potężnymi wieżami; znajduje się tu muzeum.
